Święta Kongregacja Nauki
Wiary LIST DO
ORDYNARIUSZY MIEJSCA I ZAKONNYCH PRZEŁOŻONYCH GENERALNYCH*
W encyklice Sacerdotalis caelibatus z 24 czerwca 1967 r., Ojciec Święty
Paweł VI pisał: «z ojcowską miłością, z wielkim niepokojem i bólem... o owych
nieszczęśliwych, zawsze jednak bardzo umiłowanych i upragnionych braciach w
kapłaństwie, którzy zachowując w duszy święty charakter wyciśnięty przez
święcenia kapłańskie, byli, niestety, niewierni obowiązkom przyjętym w czasie
konsekracji kapłańskiej». W dokumencie tym, przypomniawszy motywy, które
skłaniają Kościół do przenoszenia niektórych kapłanów do stanu świeckiego i
zwalniania ich z obowiązku zachowania celibatu, Ojciec Święty upomina, «że
należy podjąć wszelkie środki perswazji, by przywieść wątpiącego brata do
spokoju duszy, ufności, pokuty oraz powrotu do pierwotnej gorliwości. Tylko
wtedy, gdy okaże się, że w żaden sposób nie można skłonić kapłana do powrotu na
dobrą drogę, nieszczęśliwy sługa Boży będzie mógł być zwolniony z powierzonej mu
posługi». Papież dodaje także, że takiemu kapłanowi, «który okazałby się
bezpowrotnie stracony dla kapłaństwa, a okazywałby jednak szczerą i dobrą wolę
życia po chrześcijańsku jako świecki, Stolica Apostolska, rozważywszy bardzo
sumiennie wszystkie okoliczności, w porozumieniu z Ordynariuszem miejsca lub z
Przełożonym zakonnym, bardziej kierując się miłością niż bólem, udziela niekiedy
dyspensy...» (AAS 59 [1967] 690-692). Rzeczywiście, papieże: Pius XII i
Jan XXIII oraz Paweł VI, powierzali Najwyższej Świętej Kongregacji Świętego
Oficjum rozpatrzenie próśb o przeniesienie do stanu świeckiego i zwolnienie z
obowiązku zachowania celibatu, by w przypadku przychylnej oceny zostały
następnie przedstawiane w czasie audiencji papieskiej. Z tego powodu
niniejsza Kongregacja przesłała 2 lutego 1964 r. List «do wszystkich
Przewielebnych Ordynariuszy miejsca i do Przełożonych Generalnych Rodzin
Zakonnych», w którym powiadamia, że została przy niej utworzona specjalna
Komisja dla rozpatrywania próśb o przeniesienie do stanu świeckiego i zwolnienie
z obowiązku zachowania celibatu. Do Listu dołączono Normy określające sposób
przygotowania spraw dotyczących święceń kapłańskich i wypływających z nich
obowiązków. Zgodnie z tymi Normami Ordynariusz miejsca stałego zamieszkania
petenta (którego nazywano także «powodem») miał obowiązek powołania Trybunału,
składającego się z Sędziego, Obrońcy Węzła Święceń kapłańskich i Sekretarza, by
przeprowadzić proces o charakterze sądowym. Wykaz pytań dla wnoszącego prośbę
zawiera 27 artykułów, natomiast Badanie Sądowe rodziców obejmuje 22, a
świadków 32 pytania. Od dłuższego jednak czasu liczni Przewielebni
Biskupi i Generalni Przełożeni Zakonni zwracali się z prośbą o uproszczenie
wspomnianych przepisów, a w konsekwencji skrócenie czasu potrzebnego dla
rozpatrzenia tych spraw, zarówno w Kuriach Diecezjalnych, jak i w Kongregacji.
Biorąc to wszystko pod uwagę, na zwyczajnym zebraniu Świętej Kongregacji Nauki
Wiary w dniu 3 grudnia 1969 r. zdecydowano, że należy odwołać wspomniane wyżej
normy, zastępując je nowymi i uproszczonymi. Ojciec Święty zatwierdził taką
decyzję Przewielebnych Ojców. Na tej podstawie Święta Kongregacja Nauki
Wiary uporządkowała sugestie wysunięte przez Biskupów i Generalnych Przełożonych
Zakonnych oraz połączyła je z wnioskami, jakie wyciągnęła z własnego
doświadczenia, zdobytego przy rozpatrywaniu wielu spraw tego rodzaju, które
zostały skierowane do Kongregacji z całego świata. W ten sposób powstały nowe
Normy, które zostały przedłożone Ojcu Świętemu 14 grudnia 1970 r. i zatwierdzone
przez niego. Niniejszym Listem podaje się nowe Normy do wiadomości
poszczególnych Ordynariuszy miejsca i Przełożonych Generalnych Instytutów
Zakonnych. Prosi się Przełożonych Generalnych, by niniejsze Normy przekazali z
kolei Wyższym Przełożonym ich Instytutów (prowincjalnym i zrównanym im w
prawie). Poniżej wskazuje się na najważniejsze różnice między Normami z
1964 r. i wydanymi obecnie. 1. Zamiast «procesu sądowego» prowadzonego w
trybunale, prowadzi się obecnie proste «dochodzenie», którego celem jest
ustalenie: czy motywy podane w prośbie o zwolnienie z obowiązku zachowania
celibatu są rzeczywiste oraz czy stwierdzenia zainteresowanego odpowiadają
prawdzie. Tego rodzaju dochodzenie nie ma więc charakteru ściśle prawnego, lecz
opiera się na kryteriach pastoralnych oraz przebiega w sposób uproszczony.
Zawsze jednak należy zachować nienaruszalną zasadę, że dochodzenie ma prowadzić
do poznania obiektywnego stanu rzeczy. 2. Normy wydane w 1964 r. zlecały
cały proces Ordynariuszowi miejsca stałego zamieszkania proszącego. Nie musiał
to być własny Ordynariusz proszącego kapłana diecezjalnego, i nigdy nie był nim
własny Wyższy Przełożony kapłana zakonnego. Nowe Normy powierzają prowadzenie
dochodzenia własnemu Ordynariuszowi proszącego, czy to diecezjalnemu czy
zakonnemu. Gdy jednak proszący o dyspensę przebywa z dala od własnej
diecezji lub od siedziby swego Wyższego Przełożonego Zakonnego, wtedy normy
polecają wymienionym kompetentnym władzom, czyli własnemu Przełożonemu, by
pisemnie poprosili Ordynariusza miejsca, na terenie którego przebywa
zainteresowany, o przeprowadzenie dochodzenia. 3. Ulegnie też
uproszczeniu prowadzone w Świętej Kongregacji Nauki Wiary badanie
dokumentów przesyłanych przez kompetentnego przełożonego. Badanie takie nie
będzie trwało długo, jeśli zostaną przesłane wszystkie potrzebne dokumenty. Gdy
w takim wypadku wniosek Przełożonego jest za udzieleniem dyspensy i uzyska
potwierdzenie we wniosku Kongregacji, wtedy sprawa zostanie przedstawiona Ojcu
Świętemu, by udzielił dyspensy od obowiązku zachowania celibatu. W przypadku
udzielenia dyspensy jej reskrypt zostanie od razu przesłany do przełożonego,
który wniósł sprawę. 4. Dotychczas reskrypt przenoszący do stanu
świeckiego wraz z dyspensą od obowiązku zachowania celibatu dołączało się do
pisma kierowanego do Ordynariusza miejsca zamieszkania proszącego kapłana.
Kongregacja natomiast zawiadamiała własnego Ordynariusza inkardynacji kapłana
diecezjalnego lub Wyższego Przełożonego kapłana zakonnego. Obecnie tylko
Przełożony, któremu proszący kapłan podlegał na mocy inkardynacji lub profesji
zakonnej, który również przeprowadził dochodzenie, będzie powiadamiał proszącego
o reskrypcie, co może uczynić osobiście lub przez Ordynariusza miejsca
zamieszkania dyspensowanego kapłana. 5. Nowe Normy udzielają
kompetentnemu Przełożonemu (a więc Ordynariuszowi inkardynacji, Wyższemu
Przełożonemu Zakonnemu, Ordynariuszowi miejsca, na którym przebywa
zainteresowany) władzy dyspensowania – zgodnie z roztropnością i jeśli zachodzi
taka potrzeba – od dotychczas bardzo ściśle przestrzeganego obowiązku zachowania
przez proszącego tajemnicy o samej dyspensie i o fakcie zawarcia małżeństwa
kanonicznego. 6. Jeśli chodzi o normy zawarte w Numerze VI, zostały one
ustalone po długich konsultacjach i po dokładnym rozważeniu, przez grupę
mieszaną niniejszej Świętej Kongregacji oraz innych kompetentnych Dykasterii.
Zostały one również w sposób specjalny zatwierdzone przez Ojca Świętego.
Przepisy zawarte w niniejszych Normach w znacznym stopniu zmieniają i
uzupełniają poprzednie z 1964 r. Jest oczywiste, że zachowywanie tych Norm
zakłada bardzo poważny obowiązek spoczywający na wszystkich Biskupach i
Przełożonych Zakonnych, z którymi czuje się także ściśle związana Kongregacja; w
pierwszym rzędzie stara się go zachować Ojciec Święty; polega on na tym, że
trzeba podjąć wszelkie środki (zanim wniesie się do najwyższej władzy kościelnej
rekurs o rozwiązanie godnych miłosierdzia przypadków, o których wspomina
encyklika Sacerdotalis caelibatus), by kapłanom, którzy doświadczają
pokusy opuszczenia kapłaństwa pomóc w przezwyciężeniu trudności.
Niniejszy List i dołączone do niego Normy świadczą o stałym i gorącym pragnieniu
przyjścia z pomocą Biskupom i Wyższym Przełożonym Zakonnym, by mogli skierować
na właściwą drogę kapłanów przeżywających trudności. Podając to wszystko
do wiadomości zgodnie z naszym obowiązkiem, wyrażamy wyrazy szacunku i oddania w
Panu. Rzym, 13 stycznia 1971 r. FRANJO Kard. ŠEPER Prefekt + PAUL PHILIPPE Sekretarz * AAS 63 (1971) 309-312.
|